Veri*Factu is een protocol of format voor een digitaal factureringssysteem dat men in Spanje verplicht wil stellen voor ondernemers. Het systeem moet garanderen dat (digitale) facturen onveranderd, traceerbaar en authentiek zijn.
Om dat te bereiken worden er elektronische handtekeningen, hashes en QR-codes ingebouwd en worden de gegevens automatisch doorgestuurd naar de Spaanse Belastingdienst (AEAT).
Het systeem wordt gepresenteerd als de volgende stap in de digitale transformatie. Het belooft grotere veiligheid, minder fraude en eenvoudigere rapportage.
Wanneer gaat het in?
De implementatie verloopt gefaseerd en de termijnen zijn al meerdere keren opgeschoven, maar de planning is nu als volgt:
- Softwareleveranciers mogen vanaf 29 juli 2025 alleen nog Veri*Factu-conforme software aanbieden in Spanje;
- Bedrijven (rechtspersonen) zijn verplicht dit format te gebruiken vanaf 1 januari 2026;
- Zelfstandigen zijn verplicht dit format te gebruiken vanaf 1 juli 2026;
- AEAT zou vanaf juli 2025 een gratis e-facturatieplatform voor kleine bedrijven aanbieden via MiFacturaeE, maar dit is vooralsnog niet operationeel.
Effectiviteit
Het is op zich een legitiem streven om fraude tegen te gaan. De vraag is alleen of dit systeem effectief is. Elke ondernemer geeft nu al elk kwartaal zijn facturatie op, meldt elke grensoverschrijdende transactie en moet één keer per jaar een speciale lijst indienen met alle transacties boven de €3.000 (Modelo 347).
Wie fraude wil plegen door inkomsten te verzwijgen, doet dat vandaag de dag simpelweg door géén factuur uit te geven en de betaling contant te laten plaatsvinden. Op die manier blijft de omzet buiten het zicht van de fiscus en blijft het zwarte circuit in stand. Onder Veri*Factu zal dit niet anders zijn. Het systeem kan het zwarte circuit niet voorkomen.
Voordelen (volgens de overheid)
De overheid promoot de volgende voordelen:
- Minder factuurfraude;
- Gegevens in realtime voor de Belastingdienst;
- Meer vertrouwen voor de klant;
- Automatisering en administratieve verlichting;
- Gelijke concurrentievoorwaarden (level playing field).
Maar hoe sterk zijn deze argumenten in de praktijk?
1. Minder factuurfraude
Volgens de overheid zou manipulatie achteraf (zoals het wissen of wijzigen van facturen) onmogelijk worden. Dit bestrijdt inderdaad administratieve fraude, maar niet de praktijk van “contant zonder factuur”.
Er zijn geen specifieke statistieken die aantonen dat dit type fraude een grootschalig probleem is. De meeste bekende cijfers over factuurfraude gaan over valse facturen of phishing, vaak een intern bedrijfscontroleprobleem en niet zozeer fiscale fraude.
Conclusie: dit argument is niet overtuigend. Veri*Factu pakt slechts een beperkte vorm van fraude aan die het echte probleem niet is.
2. Gegevens in realtime voor de Belastingdienst
De AEAT krijgt directe toegang tot factuurstromen. Dat klinkt indrukwekkend: verschillen tussen leveranciers- en klantregistraties zouden sneller worden ontdekt en carrouselfraude zou moeilijker worden.
Maar ook hier geldt: er moet eerst fraude plaatsvinden voordat er een signaal ontstaat. Daarna volgt een langdurig juridisch en praktisch onderzoek. Realtime software versnelt dit proces niet. Bovendien passen georganiseerde fraudeurs hun methoden razendsnel aan. Ze werken met stromannen en bedrijven die kort daarna weer verdwijnen.
Conclusie: realtime gegevens leveren de fiscus meer informatie op, maar voorkomen geen fraude. In de praktijk is dit een non-argument.
3. Meer vertrouwen voor de klant
Facturen krijgen een QR-code en verificatie, zodat klanten kunnen controleren of de factuur is gemeld bij de AEAT. Maar in werkelijkheid zal de gemiddelde klant dit niet controleren of niet belangrijk vinden. Voor de klant tellen prijs en kwaliteit, niet of de factuur bij de fiscus bekend is.
Conclusie: dit voordeel bestaat alleen op papier en heeft geen praktische betekenis.
4. Automatisering en administratieve verlichting
Vaak wordt gesteld dat dubbele rapportages, zoals het jaarlijkse Model 347 (lijst van transacties > € 3.000), onnodig zouden worden. Maar dit rapport is grotendeels al geautomatiseerd en letterlijk een kwestie van “op een knop drukken”. Het levert ondernemers nauwelijks belasting op. Daarvoor in de plaats komt een systeem waarin elke factuur realtime moet worden verwerkt, met QR-codes, digitale handtekeningen en verzending naar de AEAT. Dit betekent in feite méér administratie, hogere softwarekosten en meer rompslomp.
Conclusie: dit voordeel houdt geen stand. Het is een non-argument dat de extra belasting voor ondernemers maskeert.
5. Gelijke concurrentievoorwaarden (level playing field)
De overheid stelt dat Veri*Factu eerlijke ondernemers beschermt tegen concurrenten die hun boekhouding manipuleren. Maar het echte probleem van oneerlijke concurrentie ligt in de zwarte economie, en die wordt door Veri*Factu niet geraakt.
Conclusie: ook dit argument vervalt.
Eindconclusie
Veri*Factu wordt gepresenteerd als modernisering en fraudebestrijding. In werkelijkheid betekent het een aanzienlijke uitbreiding van het fiscale toezicht. Daarnaast betekent het:
- Voor ondernemers: hogere kosten, meer verplichtingen en verlies van privacy;
- Voor klanten: geen merkbaar voordeel;
- Voor de overheid: realtime toegang tot gedetailleerde gegevens en meer controlemogelijkheden.
Het resultaat: de eerlijke ondernemer betaalt de rekening van dure software, extra administratie en nóg meer wantrouwen. Ondertussen blijft de zwarte economie buiten beeld. De overheid zou er beter aan doen haar energie te richten op gerichte opsporing en de aanpak van georganiseerde fraude, in plaats van een massaal systeem in te voeren dat vooral degenen treft die het niet zou moeten raken.
Met Veri*Factu is het de fraudeur die uiteindelijk lacht en zijn de ondernemers en burgers de verliezers.
Roeland van Passel