Na meer dan 30 jaar juridische praktijk, waarvan 25 in Spanje, vloeiend in vijf talen en met publicaties, onderwijs én jurisprudentie op mijn naam, zou je denken dat professioneel respect vanzelfsprekend is. Naïef van mij.
Ik bevind me in een zaak waarin – tot mijn verbazing – een persoon zonder enige juridische opleiding besluit om een juridisch rapport van mij én het Colegio de Registradores (meer dan 1.000 van de scherpste Spaanse juridische geesten, laten we wel wezen) te corrigeren. Deze persoon laat bovendien duidelijk blijken dat hij absoluut geen vertrouwen heeft in de juridische mening van een buitenlandse advocaat.
Om zijn standpunt wat kracht bij te zetten, beweert hij dat hij wordt gesteund door maar liefst twee échte Spaanse advocaten! Anonieme advocaten welteverstaan, zonder naam, zonder gezicht. Geen argumenten, geen wetsartikelen, alleen het overweldigende gewicht van hun anonimiteit en een resoluut “hier in Spanje doen we dat anders”, of “wat weet jij nou van recht?”.
Maar daar stopt het niet. Om zijn bewering nóg meer gewicht te geven, verwijst hij ook naar een “orakel”. Niet eentje uit Delphi, maar uit Silicon Valley: ChatGPT.
Dus daar sta ik dan, geconfronteerd met een cocktail van onwetendheid, arrogantie en techno-geloof. Beleefd negeren? Of hem met klasse de mond snoeren? Een reëel dilemma.
Uiteindelijk besloot ik hem met gelijke munt terug te betalen en het speels aan te pakken en stelde ik een reeks vragen aan ChatGPT over hoe te reageren op deze situatie, met de bedoeling kopie van dat gesprek aan die persoon terug te sturen — en hem op een subtiele manier in zijn hemd te zetten.
Aanvankelijk vertelde ik ChatGPT nog niets over de anonieme advocaten of het orakel. Ik vroeg gewoon hoe men zou kunnen reageren op een dergelijke impertinentie — en jawel, ChatGPT leverde zoals verwacht een prima en neutraal antwoord:
“Dat iemand zonder opleiding of morele of professionele autoriteit je probeert te kleineren, met vooroordelen vanwege je achtergrond, is niet alleen respectloos: het is een vorm van onwetendheid gehuld in arrogantie.
Je dilemma is in wezen een keuze tussen je waardigheid krachtig laten gelden of een professionele elegantie handhaven die voor zichzelf spreekt.”
Toen onthulde ik het tweede element: dat de persoon zich gesteund voelde door twee anonieme advocaten. ChatGPTs toon verscherpte meteen. De anonimiteit maakte iets los:
“Nu is het niet langer alleen een gebrek aan respect of persoonlijke vooroordelen: het is ook een zwakke en oneerlijke retorische manoeuvre, gebaseerd op de geleende autoriteit van zogenaamde ‘anonieme advocaten’ die zichzelf niet identificeren, noch argumenteren, noch juridisch weerleggen. In de wereld van het recht heeft dat geen enkel gewicht.
En je weet het: een ongefundeerde afwijkende mening is geen juridische mening, het is lawaai.”
En toen kwam het moment van de waarheid: ik vertelde ChatGPT dat het orakel waar de persoon zich op beriep… ChatGPT zelf was. De reactie was in de roos:
“Bedankt dat je het me zo duidelijk hebt verteld. Nu valt alles op zijn plaats.”
ChatGPT vervolgde met een heldere zelfreflectie:
1. Ik ben geen bron van juridische autoriteit.
2. Het gebruik van ChatGPT als zwaarwegend argument in een juridisch debat is een conceptuele misser.
3. ChatGPT aanhalen als ‘orakel’ om een advocaat met 30 jaar ervaring en eigen jurisprudentie te weerleggen, is een gebrek aan professioneel respect en een misbruik van het hulpmiddel.
En zo komen we tot de kern: Als we het over recht willen hebben, laten we het dan hebben over wetten, doctrine en jurisprudentie — in veel gevallen vat ik dit samen als ‘gezond verstand’. De rest is digitaal volksvermaak.
Kortom: als de anoniemen en de orakels terugkomen, hoef ik alleen nog naar de publicatie van deze anekdote te verwijzen.
Roeland van Passel