De uitspraak 2109/2019 van het Hooggerechtshof van Spanje bevestigde de uitspraak van de Provinciale rechtbank van Madrid waarbij een oplichter werd veroordeeld voor fraude met investeringen in bitcoins.
De oplichter handelde via een in het buitenland opgerichte vennootschap waarvan hij de eigenaar was. Deze zogenaamde “financiële makelaar”, die zich voordeed als een solvabel persoon en een expert in het beheer van bitcoinbeleggingen, ondertekende verschillende contracten waarbij klanten hem geld gaven om te investeren in bitcoins of juist het beheer van bitcoins in handen gaven. In ruil voor het beheer van deze contracten, waarbij hij eventuele dividenden moest herbeleggen en de na afloop van de contracten behaalde winsten moest afstaan, zou hij zelf een commissie inhouden.
Aanvankelijk stuurde de oplichter tweewekelijkse rapporten naar zijn klanten, totdat hij daar plotseling mee ophield. Naar aanleiding van vragen van zijn cliënten introduceerde hij enkele nieuwe “partners” die aangaven dat hij familieproblemen had en daardoor niet bereikbaar was. Daarna nooit meer iets vernomen van de oplichter en zijn kompanen. Wat deze oplichter verzweeg was zijn werkelijke doel, namelijk zijn verbintenis niet nakomen en zichzelf verrijken.
De Provinciale rechtbank van Madrid heeft in haar uitspraak de verdachte schuldig bevonden aan fraude. Dit is bevestigd door het Hooggerechtshof met als argument dat er bij fraude sprake moet zijn van voldoende misleiding door degene die het strafbare feit pleegt, zodat de betrokkene juist vanwege deze onjuiste informatie en de misleiding vrijwillig een daad van vermogensbeschikking verricht die zonder de misleiding niet zou zijn verricht en die hem logischerwijs schade zal berokkenen.
Dergelijk bedrog komt, zoals sommige juristen niet weten, dus ook voor in de vorm van een overeenkomst. Het feit dat een contract wordt ondertekend, maakt de zaak niet automatisch tot een eenvoudige civiele zaak.
Het Hooggerechtshof is van oordeel dat bedrog kan ontstaan bij wederkerige rechtshandelingen, waarbij het bedrog zit in de gebruikmaking door een contractant van valse trucjes en misleidende handelingen die de wederpartij doen geloven in bepaalde kwaliteiten van de contractant die vervolgens leiden tot de overtuiging dat hij een voordeel zal ontvangen wat uiteindelijk een farce blijkt te zijn.
Dit is een “leerboek”-zaak; een duidelijk voorbeeld voor rechtenstudenten om kennis van te nemen en van te leren over wat oplichting is, niet alleen vanwege de misdaad zelf, maar ook vanwege het gebruikte middel, bitcoin, een cryptocurrency die vandaag de dag grote betekenis heeft.
Helaas staat dit geval niet op zichzelf. Met toestemming van de cliënt, die ons heeft toegestaan zijn verhaal te vertellen, is een soortgelijk probleem op het Lex Foris kantoor terechtgekomen. De betreffende cliënt heeft een persoon vertrouwd die hem heeft overgehaald een leningsovereenkomst voor 20.000 euro te ondertekenen, waarbij de cliënt de geldschieter is en de overtuigende wederpartij de schuldenaar. De schuldenaar belooft hem de teruggave van zijn geld na een jaar investeren in bitcoins. De lening zal dan worden terugbetaald met een aanzienlijke rente, namelijk 15%.
De schuldenaar geeft cliënt het ondertekende contract, vraagt hem het geld te storten op een online bankrekening onder een alias (@xxxx) en de geldschieter stort, in goed vertrouwen, het geld op de gemaskeerde rekening. Op deze manier kent de geldschieter het rekeningnummer van de schuldenaar niet. Om de kredietgever gerust te stellen belooft de schuldenaar ten slotte (buiten het contract om) dat hij hem 1000 euro per maand zal betalen bestaande uit rente en afbetaling op de lening.
Daarnaast hanteert de fraudeur ook de volgende truc om zijn doel te bereiken: in het onwaarschijnlijke geval dat hem (de schuldenaar) enig leed overkomt, geeft hij aan cliënt een telefoonnummer van zijn compagnon, evenals het wachtwoord van zijn zogenaamde “wallet” om daarmee toegang tot zijn geld te kunnen krijgen met de hulp van deze compagnon. Hij zegt echter wel zijn partner alleen te bellen als hij verdwenen mocht zijn, nooit eerder. De schuldenaar legt uit dat hem persoonlijk iets soortgelijks is overkomen, namelijk dat een persoon aan wie hij een geldbedrag had toevertrouwd was overleden en dat hij zijn geld nooit heeft kunnen terugkrijgen omdat hij de wachtwoorden van zijn wallet niet had.
Dus, met de toezegging om 1000 euro per maand terug te betalen, met het nummer van de compagnon op zak voor het geval er iets ernstigs gebeurt en het vermeende wachtwoord van zijn wallet, is de geldschieter tevreden en vertrouwt hij op de goede trouw van de schuldenaar.
Met deze opgezette truc betaalt de schuldenaar aan de cliënt de eerste twee maanden het afgesproken bedrag, maar daarna verdwijnt hij plotseling. Hij neemt de telefoon niet op, hij reageert niet op whatsapp…. De geldschieter, wanhopig over de situatie, is ervan overtuigd dat de geldlener misschien een ongeluk heeft gehad of zelfs dood is, zoals in het verhaal dat de schuldenaar hem destijds heeft verteld. Dus, nog steeds vol vertrouwen in de goede trouw van de schuldenaar, belt hij het nummer van de compagnon, die hem via whatsapp vertelt dat de geldlener familieproblemen heeft en daardoor niet beschikbaar is. Vervolgens blokkeert deze compagnon de telefoon van onze cliënt, de bedrogen geldschieter. Merkwaardig toeval met de aan het begin van dit artikel uitgelegde verhaal.
Uiteraard heeft deze cliënt reeds aangifte gedaan en de gebeurtenissen onder de aandacht van justitie gebracht. Wij hopen dat het recht onverbiddelijk zal optreden tegen dit soort frauders die onschuldige mensen misbruiken om hun geld in handen te krijgen.
Wij adviseren u dan ook om zeer voorzichtig en wantrouwig te zijn ten aanzien van dit soort contracten met investeerders. Vooral als het om busines gaat waarbij ogenschijnlijk gemakkelijk geld valt te verdienen; er kan er een oplichter schuilen in diegene die u de zaken optimistisch voorstelt.
Mª Dolores García Santos