Op 7 oktober trad de organieke wet 10/2022 over de volledige waarborging van seksuele vrijheid in werking. Officieel heet de wet ‘Ley Orgánica de Garantía Intégral de la Libertad Sexual ’ maar deze wordt in de volksmond ‘solo sí es sí’ wet genoemd. Deze wet is onlangs bij stemming in het Spaanse Congres van Afgevaardigden goedgekeurd, maar heeft tot veel commotie, discussie en tegenstrijdige meningen geleid.
Zal deze wet een positief effect hebben in de strijd tegen het misbruik van vrouwen?
De strijd tegen het hoge niveau van seksueel geweld tegen vrouwen heeft geleid tot een wet die seksuele vrijheid wil garanderen. Aan de andere kant zou het echter kunnen leiden tot een schending van gendergelijkheid en tot een aantasting van het leidend beginsel van het strafrechtsysteem: het vermoeden van onschuld….
Deze wet bevat enkele bepalingen die naar onze mening mogelijk te ver gaan en afbreuk doen aan het door de wetgever nagestreefde doel, te weten:
Toestemming van het slachtoffer? Volgens de wet moet er sprake zijn van een positieve en uitdrukkelijke bevestiging, en passiviteit of inactiviteit in het gedrag van het slachtoffer geldt niet:
“Er is slechts sprake van toestemming wanneer deze uit vrije wil tot uiting komt in handelingen die, gelet op de omstandigheden van het geval, duidelijk de wil van de betrokkene tot uitdrukking brengen”.
Het voorgaande betekent een omkering van de bewijslast, aangezien het ontbreken van toestemming wordt verondersteld en daardoor de bereidheid van het slachtoffer tot seksuele handelingen moet worden bewezen. Dit is en blijft een bewijsprobleem en vormt een zware taak voor de vermeende verkrachter.
Er is een tendens om de “verkrachter” al de schuld te geven voordat het onderzoek wordt gestart, en met deze nieuwe bepalingen in de wet is een vermoeden van de feiten dat moet worden weerlegd, en niet een vermoeden van onschuld.
Gelijkheid voor de wet? Of liever, prevaleert het woord van de vrouw boven dat van de man? Is het de bedoeling om de rechten van de vrouw te beschermen of om de mannen aan te vallen? Al deze vragen werpen een gegronde twijfel op over wat erop de achtergrond van dit maatschappelijk debat meespeelt.
Geen onderscheid meer tussen seksueel misbruik en aanranding? Elke seksuele interactie zonder toestemming van de andere persoon geldt nu als verkrachting en zal worden bestraft met gevangenisstraf. Hoe zit het dan met de evenredigheid van de straffen? Deze bestaat dus niet, want of er nu geweld is gebruikt of niet, de zaak zal gelijk behandeld worden. Alleen het gebruik van zeer ernstig geweld zal anders worden behandeld. Dit zou juist een gebrek aan bescherming voor het slachtoffer kunnen opleveren, aangezien voor de dader van het misdrijf het gebruik van geweld bij het plegen van een dergelijk misdrijf geen grote gevolgen meer zal hebben.
Dit zijn enkele van de punten waarover moet worden nagedacht bij de inwerkingtreding van deze nieuwe wet, nog afgezien van andere aspecten van de wet die kunnen worden besproken, zoals de sancties voor straatintimidatie of de gevallen van fraude die zich kunnen voordoen om de financiële steun te verkrijgen die de wet biedt aan de slachtoffers van dergelijke misdrijven.
In plaats van een standpunt in te nemen, tracht dit artikel na te denken over de door de wet ingevoerde veranderingen en over de vraag of deze een positief effect zullen hebben of dat dezen de rechten van het andere geslacht en de beginselen van een gevestigd rechtsstelsel zullen schenden.
De gevolgen van deze nieuwe wet zullen moeten worden afgewacht, hoewel de eerste barstjes al zichtbaar zijn; gedetineerden voor verkrachting vragen om strafvermindering en er zijn nog altijd valse beschuldigingen die de staat probeert te verbergen om de tekortkomingen van deze wet niet aan het licht te brengen….
Seksueel geweld is echter een groot probleem waarvoor geen eenvoudige oplossing bestaat. Maar het is duidelijk dat politieke propaganda geen goed wapen is om deze sociale misstand op te lossen. Misschien zou meer juridische bekwaamheid en minder propagandistisch denken de sleutel zijn om ten minste te proberen het aantal van dit soort misdaden te verminderen.
Camila Lizarazo González
Mª Dolores García Santos